Sırrı Paşa Konağı
Hemen her mahallesinde ayrı bir tarih yatan İzmit
kentinde 500’den fazla tescil edilmiş tarihsel ve kültürel miras bulunmaktadır.
Günlük yaşam telaşı ve koşturmacası içerisinde hergün önünden geçtiğimiz Roma,
Bizans, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerine ait onlarca yapı, alan ve unsur gözle
görülür ve ziyaret edilebilir durumdadır. Bu yazımda sizlere, yukarıda behsettiğim değerler içerisinde
yeralan yapıların en görkemlilerinden biri olan Sırrı Paşa Konağı’ndan
bahsedeceğim.
İzmit Hacı Hasan Mahallesi Yeni Çeşme Sokak'ta(Pembe
Köşk’ün üst tarafı) bulunan Sırrı Paşa Konağı kentimizdeki en önemli sivil
mimarlık örneklerinin başında gelir. Ama önce bu konağı inşa ettiren Selim
Sırrı Paşa’yı biraz daha yakından tanıyalım isterseniz. Asıl adı Selim olup
Sırrı mahlasını kullanmıştır. Vidinli (Bulgaristan) Balcı Kenanoğulları olarak
tanınmış bir aileye mensuptur. 1851 yılında Vidin’de doğmuştur. Eğitimini
Vidin’de yapmış, ardından Rumeli, Anadolu ve Suriye’de yapılan şose yolları
denetlemiş, yapımlarını sağlamıştır.
Gösterdiği başarı üzerine 1888’de İzmit mutasarrıflığına
atanmıştır. Bu sırada yol yapım işlerine hız vermiş, göreve başlar başlamaz
Ankara’ya doğru yapılmakta olan yol bitmemiş olduğundan sancak içinde yol
seferberliği ilan etmiş ve 35 binden fazla köylüyle yolları sona erdirmiştir.
Demiryolu boyunca sıralanan ve İzmit’in bir özelliği olan çınar ağaçlarını bu
esnada diktirmiştir. İzmit ovası bataklıklarının kurutulması için Tavşantepe
yöresinden toprak getirterek kısmen kurutulmasını sağlamıştır. 1894 yılında
Fransız Koleji’nin yapımı sırasında kulesine Fransız bayrağı çekildiğinde
bayrağı indirtmiş ve inşaata engel olmuştur. Bu olay üzerine Fransız elçisinin
şikâyeti ile görevinden açığa alınmıştır; ta ki 1913 yılında Balkan Harbi
sırasında yeniden iskân işleriyle görevlendirilmiştir. 1924 yılında vefat
etmiş, cenazesi Fevziye Camii yanına defnedilmiştir. 1943’te Belediye Başkanı
Kemal Öz’ün çabalarıyla kemikleri Namazgâh Şehitliği’ne kaldırılmıştır.
 |
| İzmit'in 19. yüzyılda yapılmış en görkemli sivil mimari örneklerinden biri olan Selim Sırrı Paşa Konağı |
II. Abdülhamid döneminde 14 Nisan 1887 – 11 Şubat 1895 tarihleri
arasında 8 yıla yakın bir süre müstakil İzmit Sancağı mutasarrıfı(günümüz
valisi) görevinde bulunan Selim Sırrı Paşa İzmit için önemli bir kişidir. Osmanlı'nın
ilk yol ve köprü gezici mühendisi unvanına sahip, 1888-1894 yılında İzmit'te
Mutasarrıf (günümüz valisi) olan Selim Sırrı Paşa’nın adını alan konak 1892
yılında inşa edilmiştir. Paşa, görev yaptığı dönemde bu konakta oturmuş,
1924’de ölümünde Fevziye Camii avlusuna gömülmüş, 1943’de kemikleri şehitliğe
taşınmıştır.
Söylendiğine göre planını kendi çizip özel malzeme ile
inşa ettirdiği, Yukarı Pazar semtindeki konağı döneminin en güzel yapılarından
olup, günümüzde de ününü sürdürmektedir. 19. yüzyıl sivil mimarlık örneği olan
Sırrı Paşa Konağı, 2 katlı ve ahşaptan yapılmış olup konağın iç duvarları antik
heykel ve mimari parçaları ile süslenmiştir. Konağın müştemilatı, Fransa'dan
özel olarak getirilen tuğlalarla örülmüştür. Sırrı Paşa Konağı’nın iç mekân
duvar bezemelerinin, Dolmabahçe Sarayı’nın restorasyonunu yapan ressamlar
tarafından yapıldığı rivayet edilir. Mutasarrıf Sırrı Paşa tarafından
yaptırılan ve Kocaeli şehrinin en görkemli yapılarından birisi olan konak,
zarif mimarisi ve zengin kalemişi süslemeleriyle dikkat çekmektedir. Konağın
üst katında bulunan cihannüma(seyirlik) bölümündeki körfez manzarası
büyüleyicidir. Çıkan bir yangınla büyük oranda tahrip olan tarih hazinesi bu
konak, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından Çepni ailesinden satın alınarak
tarihi dokusuna uygun olarak restore edilmiştir.
Haftanın yedi günü 09:00-17:00 saatleri arasında ücretsiz
olarak ziyaret edilebilen Sırrı Paşa Konağı’nda unutulmaz bir tarih yolculuğuna
çıkacağınızdan emin olabilirsiniz.
Gazi Süleyman Paşa
İzmit tarihinde iz bırakan şahsiyetler dizimizin bu ayki
konuğu Osmanlı Devleti’nin Rumeli’ye, başka bir deyişle Avrupa’ya geçişinin
öncüsü ve Rumeli Fatihi olarak bilinen, aynı zamanda İzmit’in fethinde önemli
rolü olan Gazi Süleyman Paşa. Bir Osmanlı şehzadesi olan Süleyman Paşa, Osmanlı
Padişahı Orhan Gazi’nin büyük oğlu olarak 1319 yılında dünyaya gelmiştir.
Annesi Yarhisar tekfurunun kızı Nilüfer(Holofira) Hâtun’dur. Çocukluk dönemiyle
ilgili fazla bilgi bulunmamaktadır.
Süleyman Paşa’nın ilk defa Gerede’de yönetici olarak
hizmete başladığı, İzmit, Göynük ve Mudurnu civarının kendisine tımar olarak
verildiği bilinmektedir. O, gerek İznik (1330) ve İzmit’in(1337) alınmasında
gerekse Osmanlı Devletinin genişlemesinde önemli bir aşama olan Karesi
Beyliğine ait toprakların (1345) ilhakında önemli etkinlikler göstermiştir.
Karesi Sancak Beyliği görevinde de bulunan Süleyman Paşa, Edincik, Biga ve
Lâpseki’yi bizzat kendisi fethetmiş; bu fetihler sonrasında da Bizans ve Balkanlardaki gelişmeleri yakından izlemeye
başlamıştır.
 |
| Gazi Süleyman Paşa (1316? - 1357-60?) |
Sırplara karşı, Bizans’a yardıma giden Osmanlı
kuvvetlerine kumanda etmiştir. Rumeli’ye geçerek Selanik’i Sırplardan almış ve
Bizanslılara vermiştir (1349).
Rumeli’ye ikinci geçişinde (1352), Bulgar ları Dimetoka’da
yenmiştir. Bu harekatlarında Çimpe Kalesi, kendisine üs olarak verilmiştir.
Gelibolu başta olmak üzere Marmara ’nın batı kıyısındaki
şehirleri ele geçirdiyse de, Bizanslılarla yapılan antlaşma îcabı, buraları
daha sonra boşaltmıştır.
Eretna Beyliği beyi Alaeddin Eretna’nın ölümünden sonra
bölgede doğan karışıklıktan istifade ederek Ankara’yı zaptetmiştir (1354).
Bizans’ta imparator değişikliği üzerine, dikkatini yeniden Trakya’ya
yöneltmiştir.
Üçüncü geçişinde, Biga’da topladığı ordularını Çardak limanında
gemileri yan yana koyarak Çanakkale Boğazı’ndan geçirmiş ve Bolayır’ı kendisine
üs edinerek, artık Osmanlı’nın Rumeli’de yerleşmesine dönük bir politika
izlemiştir. Anadolu’dan getirttiği Türkmen ailelerini Rumeli’de
kurduğu köylere yerleştirmeye başlamıştır.
Daha önceki harekatlarda yapılan keşifler ve edinilen
bilgilerin de yardımıyla Gelibolu Yarımadasının kısa bir sürede Osmanlı
yönetimine katılması sağlanmış, daha sonraki fetihler için hareket noktası
oluşturulmuştur. İzmit’in ilk yerel yöneticisi olarak şehrin imar ve iskanında
önemli çalışmalar yapmıştır. Günümüzde İzmit Akçakoca Mahallesi’nde bulunan,
Süleyman Paşa Hamamı olarak anılan ve son olarak 2013 yılında restorasyonu
tamamlanan hamam Gazi Süleyman Paşa’nın kendisi tarafından inşa ettirilmiştir.
Ölüm tarihi konusunda farklı görüşler mevcuttur. Bir
görüşe göre 1360'ta, Bolayır’da avlanırken atından düşerek vefat etmiştir.
Akın Ülkü Sevinç
8 Temmuz 2018
Time Kocaeli Dergisi
Yorumlar
Yorum Gönder